Opieka nad osoba niepełnosprawną z punktu widzenia opiekuna jak i chorego jest bardzo trudna. Należy pamiętać o aspektach fizycznych jak również psychicznych chorego, gdyż dla chorego również jest to trudne. Poniżej zostaną omówione i przedstawione pokrótce sposoby wykonania : Toaleta chorego, karmienie chorego, bezpieczne przemieszczanie chorego, a także sposób zapobiegania powstawaniu odleżyn.

Toaleta chorego

Toaleta ciała chorego to najważniejsza z czynności higienicznych. Głównym jej celem jest zapewnienie choremu czystości i estetyki. Jednak pielęgnacja ciała to nie tylko mycie; to także dbanie o odpowiednie nawilżenie skóry, ochrona przed odparzeniami, podrażnieniem, profilaktyka przeciwodleżynowa, poprawienie funkcji krążenia, oddychania oraz samopoczucia. To także kształtowanie nawyków higienicznych.Przed rozpoczęciem pielęgnacji należy przygotować pomieszczenie – sprawdzić czy jest optymalna temperatura, ograniczyć liczbę osób pozostających w pomieszczeniu, by niepotrzebnie nie krępować chorego. Wszystko co będzie potrzebne do wykonania toalety należy ułożyć w jednym miejscu, tak by mieć to w zasięgu ręki. Umożliwi to szybkie i sprawne działanie, bez zbędnego „biegania” i szukania potrzebnych rzeczy. Zanim opiekun przystąpi do jakichkolwiek czynności powinien porozmawiać z chorym, upewnić się w jakim stopniu jest możliwa komunikacja oraz w czym podopieczny może pomóc podczas wykonywania toalety. Zawsze należy informować chorego co będzie przy nim wykonywane , w ten sposób choremu będzie miał poczucie bezpieczeństwa.

Mycie głowy

należy przygotować szampon, ręczniki ,basen lub wanienkę, podkład jednorazowy grzebień. Oto krok po kroku sposób wykonania mycia głowy

Jeśli chory leży na łóżku z podniesionym wezgłowiem, opuścić je

• Unieść chorego. Położyć podkład na prześcieradle na wezgłowiu łóżka, ręcznikiem osłonić ramiona i plecy chorego.
• Delikatnie rozczesać włosy choremu.
• Zwinąć poduszkę i wsunąć ją pod barki chorego, co zapewni mu lepsze podparcie i odciąży jego kark.
• Położyć miskę na podkładzie pod głową chorego. Jeśli chory nie jest w stanie utrzymać głowy, poproś drugą osobę o pomoc w jej podtrzymaniu. (rys. 4)
• Nałożyć niewielką ilość szamponu i myć włosy, masując skórę głowy opuszkami palców. Spłukać starannie szampon wodą z dzbanka.
• Powtórzyć czynność, przynajmniej dwa razy używając szamponu.
• Należy pomóż choremu usiąść (jeśli nie może siedzieć samodzielnie, podtrzymaj go lub poprosić, by przytrzymał się drabinki rehabilitacyjnej), włosy zabezpiecz suchym ręcznikiem.
• Zabezpieczyć poduszkę suchym ręcznikiem, ułożyć chorego tak, żeby leżał w wygodnej pozycji.
• Ostrożnie rozczesać i wysuszyć włosy chorego.
• Jeśli chory może siedzieć samodzielnie, można wysuszyć mu głowę w pozycji siedzącej.

Mycie ciała

Ciało chorego należy myć przynajmniej raz dziennie z użyciem wody i środka myjącego. Bardzo ważne w pielęgnacji skóry osób obłożnie chorych jest stosowanie preparatów myjących bez zawartości mydła. Mydło działa wysuszająco na skórę oraz zmywa jej naturalną warstwę ochronną. pozostające na skórze nawet niewielkie resztki mydła mogą wywoływać podrażnienia. Oto krok po kroku sposób wykonania mycia ciała:

• Zdejmij koszulę choremu (lub górną część piżamy), okryj chorego kołdrą.
• Ułóż ręcznik przeznaczony do górnej części ciała pod głową podopiecznego. Namocz gaziki i przetrzyj oczy chorego, zaczynając od zewnętrznego kącika do wewnętrznego.
• Lekko namydloną myjką umyj twarz choremu, delikatnie osusz ręcznikiem, następnie umyj uszy oraz szyję i kark, osusz ręcznikiem.
• Odsłoń tę rękę chorego, która jest dalej od Ciebie, podłóż pod nią ręcznik, osłaniając bieliznę pościelową, postaw miskę z wodą na ręczniku. Zanurz dłoń chorego w wodzie. Odczucie wody zwiększa komfort chorego. (rys. 1)
• Umyj kolejno: pachę, ramię, przedramię, dłoń oraz szczoteczką paznokcie; następnie wytrzyj, pamiętając o dokładnym osuszeniu okolic miedzy palcami. (rys. 2)
• Umyj w ten sam sposób drugą rękę.
• Jeśli istnieje taka konieczność, obetnij paznokcie po podłożeniu pod dłonie ręcznika jednorazowego lub miski nerkowatej. Wygładź obcięte paznokcie pilniczkiem. (rys. 3)
• Ułóż ręcznik na klatce piersiowej chorego, wywijając mankiet z ręcznika na kołdrę, by zabezpieczyć pościel przed zamoczeniem i uchronić chorego przed nadmiernym obnażaniem.
• Unieś delikatnie okrycie za mankiet ręcznika, umyj klatkę piersiowa, osusz.
• Umyj brzuch, pępek, okolice bioder chorego.
• Wytrzyj starannie skórę, wysuń ręcznik i okryj chorego wierzchnim przykryciem.
• Zmień wodę w misce.

U kobiet należy zwrócić uwagę na miejsce pod biustem a u ludzi otyłych na okolice miedzy fałdami skóry gdyż one w szczególności narażone są na powstawanie odparzeń. Jeżeli pojawi się w tych miejscach jakiekolwiek zaczerwienienie należy zastosować krem nawilżający lub inne środki p/ odparzeniom.

• Jeżeli chory jest ubrany w piżamę, zdejmij spodnie. Jeśli chory używa wyrobów chłonnych do nieotrzymania moczu (np. pieluchomajtek), zdejmij użyty wyrób na czas mycia.
• Pomóż choremu ułożyć się na boku.
• Ułóż ręcznik przeznaczony do dolnych części ciała lub podkład jednorazowy wzdłuż pleców i pośladków chorego.
• Umyj plecy i pośladki, a na końcu szparę pośladkową.
• Osusz dokładnie skórę pleców i pośladków. (
• Oklep plecy chorego.
• Połóż ręcznik wzdłuż nogi, która znajduje się dalej od Ciebie i postaw na nim miskę.
• Zegnij nogę chorego w kolanie i zanurz jego stopę w wodzie. Umyj całą nogę: stopę, podudzie, udo.
• Osusz nogę, pamiętając o przestrzeniach między palcami.
• Umyj drugą nogę w ten sam sposób.
• Jeśli istnieje taka konieczność, obetnij paznokcie nad ręcznikiem jednorazowym.

Karmienie chorego:

Jeżeli podopieczny jest w stanie jeść sam nie należy go wyręczać można mu jedynie pomóc poprzez trzymanie sztućców lub miski, pokrojenie pokarmów . Natomiast w sytuacji gdy chory nie jest w stanie jeść sam powinno się w obecności chorego pokroić jedzenie , gdy przystąpimy do karmienia powinniśmy robić to w ten sposób aby zapewnić komfort choremu: nakładać małe kawałki posiłku na widelec lub łyżkę , tak aby podopieczny mógł spokojnie pogryźć posiłek, robić to spokojnie bez pospiechu, nie wolno wkładać zbyt głęboko sztućców do buzi, powinniśmy pamiętać aby temperatura posiłku była odpowiednia aby nie poparzyć chorego .

Bezpieczne przemieszczanie chorego:

Opiekując się osoba niepełnosprawną należy mierzyć siły na zamiary, brać pod uwagę bezpieczeństwo nie tylko chorego ale również swoje. Jeżeli jest tylko taka możliwość należy poprosić o pomoc inne osoby, nie wolno nigdy wykonywać czynności ponad swoje siły.Zorientuj się, co do możliwości chorego. być może jest w stanie przynajmniej częściowo włączyć się w zmianę pozycji (np. odepchnąć się nogami przy unoszeniu do pozycji wysokiej). Nigdy nie należy chwytać chorego pod pachy ponieważ możemy w ten sposób uszkodzić staw barkowy. Wykonujmy czynności zawsze na ugiętych nogach chroniąc przy tym swój kręgosłup zmniejszając jego obciążenie. Podczas wykonywania czynności opiekuńczych, jeśli to możliwe, dostosuj wysokość łóżka do swojego wzrostu, aby zapobiec nadmiernemu nadwyrężaniu kręgosłupa. Można stosować różnego rodzaju udogodnienia: łatwoślizgi, podkłady płócienne, wałki itp.

Zapobieganie powstawaniem odleżyn:

Pierwszym sposobem zapobieganiu powstawania odleżyn jest przede wszystkim częste zmienianie pozycji chorego, dokładne osuszanie skóry a także nawilżanie ciała podopiecznego. bardzo ważne jest również stosowanie bielizny pościelowej z naturalnego tworzywa, materaca p/ odleżynowego oraz kontrola ogólnego stanu zdrowia pacjenta tzn. leczenie i kontrola współistniejących chorób.

Opracowała: Wioleta Powązka, pielęgniarska licencjonowana

Źródła:strona internetowa www.damyrade.pl